Wat weten we over Windpark Den Bosch?

Er zijn momenteel twee initiatieven van ondernemers om in de polder tussen Den Bosch en Oss windturbines te realiseren. In de Lithse- en Geffense polder is er een initiatief van Windcollectief Oss-Den Bosch. In de Rosmalense polder is Windpark Den Bosch al ver gevorderd met plannenmakerij. We hebben uitgebreid onderzoek gedaan en weten inmiddels, mede dankzij een zogeheten ‘Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB)’-verzoek bij de Gemeente ‘s-Hertogenbosch en de Provincie Noord-Brabant, meer over het initiatief Windpark Den Bosch BV in de Rosmalense polder. In deze ‘long read’ vertellen we je wat we tot op heden weten.

Terug in de tijd

Ruim vier jaar geleden ontstonden de eerste plannen voor een windturbinepark in de Rosmalense polder. Het idee kwam van Harold van Nistelrooij. In het Brabants Dagblad zei hij het volgende: “Ik heb in 2014 het initiatief genomen om met buren in de omgeving na te denken over windmolens. Animo was er genoeg maar we hadden het idee dat we het nooit alleen voor elkaar zouden krijgen.” In 2015 benaderden ze Blue Bear Group met de vraag of zij konden helpen met de ontwikkeling van een windpark van ongeveer tien windturbines. Blue Bear Group is met deze vraag aan de slag gegaan en heeft de potentie van het gebied onderzocht. Ze trokken de conclusie dat een economisch haalbare ontwikkeling goed mogelijk is. Zestien boeren uit de Rosmalense polder hebben zich vervolgens verenigd en zijn een grondovereenkomst aangegaan met Windpark Den Bosch BV. De eerste inschrijving van Windpark Den Bosch BV in het handelsregister bij de Kamer van Koophandel dateert van 2 november 2015 (akte van oprichting 28 oktober 2015).

Afbeelding organogram Windpark Den Bosch B.V. en betrokken landeigenaren in Rosmalense polder (bronnen: KvK en WOB-verzoek). Klik op afbeelding voor vergroting.

Oorspronkelijk ontstond er vanuit de initiatiefnemers uit Rosmalen en Blue Bear Group het idee om windmolens te bouwen in de gehele polder tussen Den Bosch en Oss. Nadat er afspraken werden gemaakt met de landeigenaren aan de kant van de gemeente ‘s-Hertogenbosch werden er in 2016 gesprekken aangegaan met de landeigenaren in de gemeente Oss. Diverse regionale agrariërs kregen bezoek van Blue Bear Group en consorten.

De initiatiefnemers achter Windpark Den Bosch zagen de huidige initiatieven in de Rosmalense polder en de Geffense- en Lithse polder als één windpark met de naam Windpark Den Bosch Oss. Het windpark kon volgens hen in twee fasen worden gerealiseerd. Ze hebben nu de verwachting dat het windturbinepark in de Rosmalense polder eerder gerealiseerd wordt. 

Afbeelding ‘Windpark Den Bosch Oss’ in twee fasen (bron: presentatie Windpark Den Bosch, 23 oktober 2017). Klik op afbeelding voor vergroting.

Blue Bear Group en consorten kwamen er echter niet uit met de boeren in de gemeente Oss. De boeren in de Lithse- en Geffense polder mochten tekenen bij het kruisje en vervolgens werd ze jaarlijks een forse vergoeding beloofd. Alleen konden ze op dat moment nog niet met zekerheid zeggen waar de windturbines precies kwamen te staan. Met een beetje pech zou de windturbine naast het huis van de landeigenaar komen te staan, maar op het land van de buurman. “Eén handtekening en alles zou worden geregeld”, vertelt melkveehouder Martino van den Hurk van Windcollectief Oss Den Bosch uit Geffen op de website van Duurzaam Oss. “Zo’n grondcontract onderteken je natuurlijk niet zomaar en er waren niet voldoende garanties.”

De lezing van Windpark Den Bosch is iets genuanceerder. “Aanvankelijk leek er brede belangstelling om met elkaar tot consensus te komen. Echter in een later stadium zijn er discussies ontstaan over de verdeling van de lusten en lasten”, is te lezen in een presentatie van Windpark Den Bosch. In het Brabants Dagblad zei Ruben Berendts van Blue Bear Group daar nog het volgende over: “Jammer, maar we hebben elkaar niet kunnen vinden. Dus worden er nu twee losse windmolenprojecten naast elkaar ontwikkeld.”

Het gebied ‘fase 2’ zoals hierboven weergegeven betreft de Lithse- en Geffense polder waar Windcollectief Oss Den Bosch momenteel plannen ontwikkelt. Meer over Windcollectief Oss Den Bosch in een volgend artikel.

Windpark Den Bosch

Zes ondernemers hebben via een Stichting Administratiekantoor (STAK) een belang in Windpark Den Bosch BV. We kunnen niet met zekerheid zeggen waarom er gebruik is gemaakt van een STAK. Via een Stichting Administratiekantoor kunnen stemrechten op aandelen en de rechten op dividend worden ‘losgekoppeld’. Dit wordt ook wel ‘certificering van aandelen’ genoemd, degenen met het recht op de winst – normaliter de aandeelhouders – krijgen namelijk ‘certificaten van aandelen’. Met deze constructie krijgen de certificaathouders recht op het dividend dat wordt uitgekeerd door Windpark Den Bosch B.V., maar heeft de Stichting het stemrecht op de aandelen. Anders gezegd: de oprichters hebben geen zeggenschap over de beslissingen van Windpark Den Bosch B.V.. Die zeggenschap berust bij de Stichting. En: een Stichting is geen verantwoording schuldig aan, bijvoorbeeld, een leden- of aandeelhoudersvergadering. Deze constructie maakt het mogelijk om andere partijen (in de toekomst) een aandelenbelang (participatie) te geven in Windpark Den Bosch BV, een belang dat recht geeft op dividend (winstuitkering), maar dus geen zeggenschap geeft.

Even iets meer achtergrondinformatie over de ondernemers achter Windpark Den Bosch. Blue Bear Energy BV is opgericht in 2008 en richt zich op consultancy. Ze delen hun kennis over en ervaring met duurzame energie met o.a. ontwikkelaars, investeerders, energiemaatschappijen, et cetera. Ze geven advies op het vlak van (project)ontwikkeling, financiering, aanbestedingen en due dilligence. Naast consultant zijn ze ook ontwikkelaar van windprojecten. De projectontwikkeling vindt plaats in Blue Bear Group BV. Met twee eigenaren, Ruben Berendts en Brendan Williams, twee ex-medewerkers van Eneco, is Blue Bear Energy een kleine onderneming, maar volgens eigen zeggen betrokken bij tientallen, hoofdzakelijk windprojecten. Ze zijn onlangs in het nieuws gekomen met Windpark Goyerbrug tussen Houten en Wijk bij Duurstede (hierhier, hier en hier). In het begin gaf Blue Bear vooral advies en begeleiding aan de initiatiefnemers in de Rosmalense polder. Later in het proces zijn ze ook als investeerder ingestapt en hebben ze naar eigen zeggen een belang van een derde in Windpark Den Bosch.

F&B Holding BV is een houdstermaatschappij en onder andere aandeelhouder van F&B Windpower. De Friese onderneming is opgericht door Pieter Thys Faber en Sjoerd Bartlema en monteert en demonteert windturbines. Daarnaast zorgen ze ook voor opslag, revisie en transport van windturbines.

Van winden Wind BV is in de zomer van 2017 opgericht en wordt bestuurd door Jan van Winden uit Beesd. Van Winden is ‘bevriend’ met Harold van Nistelrooij en onder andere actief als investeerder in onroerend goed. Zo is hij via een deelneming (mede)eigenaar van 1,1 hectare grond tussen de Rompertweg en Kruisstraat in Rosmalen. Hij is ook investeerder in de Rosmalense Master Sports Group, die onder andere Master Sports Energy Drinks en een automatische dartsmachine op de markt brengt. Jan van Winden is dus een veelzijdig ondernemer die nu ook zijn geluk beproeft in windenergie.

De broers Ad en Evert van Pinxteren hebben eveneens een belang in Windpark Den Bosch BV. Samen zijn ze ook eigenaar van Loonbedrijf Gebroeders Van Pinxteren B.V. in Rosmalen.

Initiatiefnemer Harold van Nistelrooij uit Nuland houdt zich bezig met het opfokken van melkvee. Daarnaast heeft hij de onderneming TOPstrooisel, een handelsonderneming in duurzame boxvulling. Van gehakselde en kunstmatig gedroogde planten uit de glastuinbouw wordt boxvulling gemaakt voor diepstrooiselboxen voor koeien, kalveriglo’s, afkalfhokken en vrijloopstallen. Harold van Nistelrooij staat midden in de Nulandse gemeenschap en was een paar jaar geleden Prins (carnaval) van ‘t Waoterrijk. In 2014 kreeg hij van het Brabants Landschap op de weidevogeljaaravond een oorkonde voor ‘Initiatief van het jaar‘ voor zijn betrokkenheid bij weidevogelbeheer. Hij heeft zijn medewerking verleend aan het vernatten van agrarische percelen ten behoeve van weidevogels (greppelplasdrasgebieden).

Een windpark met 26 windturbines

We weten niet zeker hoeveel windturbines er in de polder tussen Den Bosch en Oss zullen verrijzen. Wat we wel zeker weten is dat er een vrij concreet plan ligt voor een grootschalig windturbinepark in de Rosmalense polder in de gemeente ‘s-Hertogenbosch: het plan van Windpark Den Bosch. In een gesprek dat wij hadden met Harold van Nistelrooij, Ruben Berendts en Brendan Williams bevestigden zij het plan om 26 windturbines te plaatsen in de Rosmalense polder.

Uit het gesprek hebben we ook kunnen afleiden dat het om windturbines met een vermogen van circa 4,4 MW gaat. Daarmee komt het totale windturbinepark op ruim 114 MW. Daarmee valt dit windturbinepark van rechtswege onder de rijkscoördinatieregeling (RCR). Dit volgt uit artikel 9b van de Elektriciteitswet 1998. Op grond van dit artikel moet de initiatiefnemer van het windturbineproject het project melden bij de minister van Economische Zaken. De ministers zullen in beginsel overeenkomstig het in de structuurvisie geformuleerd beleid handelen en de minister van Economische Zaken zal alle RCR-meldingen daarop toetsen.

Afbeelding van lokatie windturbines in Rosmalense polder (bron: presentatie Windpark Den Bosch, 23 oktober 2017, er is door ons een ‘laag’ aan toegevoegd zodat straatnamen zichtbaar zijn). Klik op afbeelding voor vergroting.

De turbines liggen op circa 1.500 meter de bebouwing van de Watertuinen in de Groote Wielen en circa 1.500 meter van de Kruisstraat en Heeseind. Gelet op de afstand van de windtturbines ten opzichte van de Groote Wielen lijkt er rekening gehouden te zijn met mogelijke woningbouw in het gebied tussen de Groote Wielen en de Grintweg. Op basis van de (geluids)ruimte is voor een gemiddelde moderne windturbine de minimale afstand tot een woning circa 400 meter. Uit eigendomskaarten van het Kadaster hebben we kunnen opmaken dat er percelen in dit gebied in bezit zijn van Bouwbedrijf Wagemakers, GEM Rosmalen Beheer BV (ING Vastgoedontwikkeling) en vastgoedontwikkelaar AM. Mochten er woningen verrijzen in dit gebied dan staan de windturbines nog op een minimale afstand van de bebouwing.

Als we kijken naar de afstand van de windturbines ten opzichte van de Kruisstraat en Heeseind dan hebben ze waarschijnlijk vooral rekening moeten houden met een bepaalde afstand ten opzichte van de hoogspanningsmasten. Er zijn voorschriften voor veiligheidszones in verband met de werpafstand van een wiek die loslaat. De afstand is afhankelijk van het vermogen en de grootte van de windturbine.

Op bovenstaande afbeelding worden 29 windturbines weergegeven. Drie posities zijn geel gemarkeerd. We gaan er vanuit dat deze windturbines niet gerealiseerd worden, omdat Windpark Den Bosch mogelijk geen overeenkomst heeft kunnen sluiten met de landeigenaar of landeigenaren. Windpark Den Bosch heeft met de overige landeigenaren een overeenkomst tot recht van opstal gesloten. Hiermee heeft Windpark Den Bosch het zakelijk recht verkregen om op het land van de boeren een windturbine te plaatsen.

De windturbines krijgen een ashoogte van 150 tot 170 meter en een rotordiameter van 140 tot 160 meter. De tiphoogte ligt daarmee tussen de 220 en 250 meter. Ter illustratie de St. Jan is 73 meter hoog en het provinciehuis 104 meter.

Afbeelding afmetingen windturbines in Rosmalense polder (bron afmetingen: presentatie Windpark Den Bosch, 23 oktober 2017). Klik op afbeelding voor vergroting.

In de aanloop naar de mogelijke realisatie van het windturbinepark moeten de initiatiefnemers een Milieu Effect Rapportage (MER) opstellen. Pas dan kan er door de gemeente en provincie een besluit genomen worden. Mocht de uitkomst van de MER betekenen dat de positie van de windturbines moet wijzigen, dan ontstaat er mogelijk een probleem voor Windpark Den Bosch. Er ontstaat dan mogelijk de situatie dat een boer die nu een windturbine toegezegd heeft gekregen en recht van opstal heeft afgegeven, geen windturbine(s) meer op zijn grondgebied krijgt.

Windturbines zonder subsidies geen bestaansrecht

Een onderbelicht onderwerp in de media is het verdienmodel van windturbines of het financiële motief om te investeren in windturbines. Het duurzame belang staat in de media centraal. Maar investeerders gaan niet investeren als er geen geld aan een project wordt verdiend. En grondeigenaren, de boeren in het gebied bij de Groote Wielen, laten niet voor niets turbines op hun grond plaatsen. Windparken aanleggen kost veel geld, maar levert ook veel geld op. Toch is de realisatie van windturbines uitsluitend financieel haalbaar met behulp van subsidie.

De overheid garandeert om die reden – en om de opwekking van duurzame energie te stimuleren – een vaste vergoeding voor een periode van vijftien jaar. De initiatiefnemers verkrijgen hiermee een vaste inkomstenbron voor de investeringen, exploitatie en instandhouding van de windturbines. De hoogte van de subsidie is onder andere afhankelijk van de regio. Volgens de sheet ‘Windsnelheid per gemeente SDE+ december 2018’ valt het gebied van Windpark Den Bosch BV in de laagste categorie van gemiddelde windsnelheid. Hierbij geldt: hoe lager de windsnelheid, hoe hoger de subsidie, des te meer de overheid aan kosten maakt. Bij benadering levert het windturbinepark in de Rosmalense polder een slordige 200 miljoen euro (!) subsidie op; subsidie die de belastingbetaler betaalt. Een eenvoudige rekensom wijst namelijk uit: 26 windturbines x 4,4 MW x 3.000 h x € 32 per MWh x 15 jaar = € 165 miljoen. Daarbij geldt dat de subsidie snel oploopt als de marktprijs per MWh afneemt. De burgers hebben de lasten en de initiatiefnemers de lusten.

Zonder subsidie is de terugverdientijd van een windmolen 36,6 jaar. Een windmolen gaat 15-25 jaar mee. Met subsidie levert het de investeerders in Windpark Den Bosch een rendement op van 7 tot 10%. De kans bestaat zelfs dat na de realisatie van het park de windturbines worden verkocht aan een energiemaatschappij. Zie het artikel ‘Gesubsidieerde windmolens maken boeren rijk’. De boeren kozen in deze situatie direct voor de zak met geld, in plaats van toekomstige opbrengsten over een periode van 15 jaar of langer.

Wat denkt u, gaan de initiatiefnemers van Windpark Den Bosch voor duurzaamheid of financieel gewin?

Slotopmerking

Bovenstaand artikel is met uiterste zorgvuldigheid samengesteld. We hebben informatie gebruikt die we hebben verkregen met de genoemde WOB-verzoeken en tevens openbare bronnen geraadpleegd (KvK, Kadaster, et cetera). Indien er toch sprake is van feitelijke onjuistheden dan verzoeken wij degene die dat constateert contact met ons op te nemen. We hechten eraan om feitelijke informatie te verstrekken.