Wat is de stand van zaken? Komen de windturbines er wel of niet?

Het is te lang stil geweest, dus aan het begin van dit nieuwe jaar geven we in deze ‘long read’ een update over waar we nu staan ten aanzien van de Duurzame Polder. We proberen antwoord te geven op de volgende vragen: welke stappen worden er komend jaar genomen als het gaat om het realiseren van een grootschalig windturbinepark? Welke beslismomenten volgen er nog en komen ze er nu wel of niet die windturbines? 

Korte terugblik gemeenteraad ‘s-Hertogenbosch

Het afgelopen jaar was relatief rustig op het vlak van de Duurzame Polder. Er waren weinig momenten waarop we als GROEN inZICHT onze invloed konden uitoefenen. Het is alweer ruim een jaar geleden dat de gemeenteraad ‘s-Hertogenbosch haar goedkeuring gaf voor het raadsvoorstel met betrekking tot de Duurzame Polder. Een aantal punten in dit raadsbesluit zijn belangrijk.

• De gemeente gaat buiten de Rosmalense polder op zoek naar 100 hectare voor het realiseren van zonneparken en de opbrengst aan energie van die parken aftrekken van de energie-opgave in de polder.
• Het zoekgebied voor windturbines op Bosch grondgebied is gelegen op een afstand van tenminste 1.000 meter gemeten vanaf de bebouwde kom van omliggende kernen.

De zoektocht naar 100 hectare voor het realiseren van zonneparken is nog niet succesvol gebleken. Door initiatiefnemers werd voor 330 hectare aan verzoeken ingediend (247 hectare op land en 83 hectare op water). ‘Slechts’ 50 hectare aan initiatieven – dit zijn 8 initiatieven – zijn goedgekeurd door de gemeente. Deze initiatieven zullen verder worden onderzocht op haalbaarheid, te beginnen met een omgevingsdialoog. Belangrijk onderdeel hierin is ook de aansluitbaarheid op het elektriciteitsnet. Na positieve afronding van de haalbaarheidsfase kan de vergunningprocedure worden opgestart.

De gemeenteraad heeft het college verzocht een vervolgproces te starten voor de groep van initiatieven die als niet-inpasbaar zijn beoordeeld, maar binnen het beoogde landschapstype liggen. De gemeenteraad zal nader geïnformeerd worden over de procedure die daarvoor wordt gevolgd.

Korte terugblik gemeenteraad Oss

Begin 2021 nam ook de gemeenteraad van Oss een besluit over de Duurzame Polder. Ook de Osse gemeenteraad gaf haar goedkeuring. Belangrijke onderdelen in dit besluit zijn:

• De gemeente is opgedragen om uiterlijk 1  januari 2022 – op basis van de dan beschikbare informatie – te berekenen wat de resterende RES-opgave voor Oss wordt. Inmiddels heeft de herijking plaatsgevonden. De restopgave in Oss is gedaald van 0,59 PJ naar 0,514 PJ. Dat is ongeveer 1,5 windturbine.
• De gemeente moet zich maximaal inspannen om de afstanden vanaf de bebouwde kom van omliggende kernen tot de windmolens zo groot mogelijk te laten zijn. Het uitgangspunt is hierbij 2 kilometer. Met de geplande nieuwbouw aan de westzijde van Oss betekent dit de Osse windturbines vooral tegen de gemeentegrens met ‘s-Hertogenbosch komen te staan. Het Osse besluit verschilt zich van het besluit in ‘s-Hertogenbosch waar een afstand van 1 kilometer geldt.
• Wanneer een afstand van 2 kilometer niet mogelijk is, omdat met dan niet de restopgave kan realiseren in de Lithse en Geffense polder, dan worden ook de mogelijkheden van 50 hectare zonnevelden buiten de Lithse en Geffense polder bekeken.

Bestuursovereenkomst Duurzame Polder

Voor de uitvoering van de Duurzame Polder hebben de gemeenten Oss en ‘s-Hertogenbosch, de Provincie Noord-Brabant en het Rijk een bestuursovereenkomst gesloten. De gemeenteraad van Oss moest als laatste hier nog haar goedkeuring aan verlenen. Op 16 december jongstleden gingen ze akkoord. De overeenkomst beschrijft de manier waarop de betrokken overheden in het vervolg gaan samenwerken en hoe de bevoegdheden zijn geregeld. De regie over de plan- en besluitvorming ligt bij beide gemeenten. Het Rijk en de Provincie dragen financieel bij en denken en werken mee.

Dat nu ook het Rijk een onderdeel is van de bestuursovereenkomst is bijzonder. Wij denken dat het Rijk op twee vlakken van belang zal zijn in de realisatie van de Duurzame Polder. Allereerst zal het Rijk een belangrijke rol kunnen spelen bij de gesprekken met de netbeheerders en de noodzakelijke aansluiting op het elektriciteitsnetwerk. Daarnaast speelt er nog een discussie met Defensie, die van mening is dat een windturbinepark en laagvlieggebieden niet goed samengaan. Deze discussie kan nu op het niveau van het Rijk, tussen de ministeries van Defensie en Economische Zaken en Klimaat, plaatsvinden. Dat scheelt de gemeenten weer het nodige lobbywerk.

Eerstvolgende stap is het inrichten van een gezamenlijke projectorganisatie die de plannen gaat uitwerken. De gemeenten hopen in het voorjaar van 2022 met bewoners en andere belanghebbenden te werken aan het toekomstbeeld van de polder binnen de gestelde kaders vanuit de gemeenteraden. Volgens rijksbeleid moeten de vergunningen voor windmolen- en zonneveld-initiatieven voor 2025 zijn verleend.

We kunnen nog invloed uitoefenen

Voordat de eerste heipalen voor de windturbines de grond ingaan zullen de gemeenteraden in Oss en ‘s-Hertogenbosch nog een aantal keer een besluit moeten nemen.

Stap 1 – Ontwerpend onderzoek naar alternatieven

Voor het programma Duurzame Polder zal binnenkort een (externe) projectleider gezocht worden. Zoals dat bij overheden gaat zal hiervoor een aanbesteding gestart worden. Zodra deze projectleider is aangetrokken en een projectorganisatie is opgezet zal er een ontwerpend onderzoek plaatsvinden. Dit onderzoek zal naar verwachting leiden tot vijf of zes alternatieven over de inrichting van de polder. Deze alternatieven worden aan beide gemeenteraden voorgelegd (beslismoment 1). De gemeente heeft GROEN inZICHT laten weten dat ze participatie door belanghebbenden in dit ontwerpend onderzoek van belang vinden.

Stap 2 – Notitie reikwijdte en detailniveau en PlanMER opstellen

Vervolgens zal er een PlanMER opgesteld moeten worden. Deze Milieu Effecten Rapportage (MER) betreft een onderzoek naar de mogelijke effecten van de windturbines en zonnevelden op de omgeving. Een belangrijk onderdeel bij het opstellen van een PlanMER is het opstellen van een Notitie reikwijdte en detailniveau. In die notitie worden onder andere de volgende vragen beantwoord: waarop moet het onderzoek zich vooral gaan richten, wat is minder belangrijk, en wat kan zelfs helemaal buiten beschouwing blijven? De gemeenteraden en de Provincie zullen een besluit moeten nemen over deze Notitie reikwijdte en detailniveau (beslismoment 2). Ook zullen de gemeenteraden en de Provincie het Programma Duurzame Polder en bijbehorende PlanMER moetten goedkeuren (beslismoment 3).

Stap 3 – Start Project / Buitenplanse OmgevingsPlanActiviteit 

Zodra het Programma en de PlanMER vastgesteld zijn zal bekeken worden wat voor ‘activiteit’ de realisering van de Duurzame Polder is. Het is nog onduidelijk of er een omgevingsplan moest komen. Er is sprake van een Buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA) als het een activiteit betreft die niet voldoet aan de regels van het omgevingsplan en niet vergunningvrij voor het bouwen is. Er zijn vervolgens twee opties qua besluiten. Afhankelijk van de activiteit neemt of Gedeputeerde staten van de Provincie of de Colleges B&W van de gemeenten – in het kader van BOPA – een besluit ten aanzien van de vergunning. De gemeenteraad kan in bepaalde gevallen gebruik maken van een adviesrecht. Hier zal al op kortere termijn een beslissing over genomen worden.

Stap 4 – Opstellen van omgevingsplan (eventueel)

Als de vergunningen vervolgens verstrekt kunnen worden, zal indien nodig ook een omgevingsplan opgesteld worden. Het opstellen van dit omgevingsplan kan elk moment in de tijd gestart worden; gelijktijdig of achteraf binnen vijf jaar. Omdat het een tijdelijke vergunning voor circa 25 jaar betreft, zal een omgevingsplan wellicht niet nodig zijn. Ook dit zal uiteindelijk vastgesteld moeten worden door de gemeenteraad (beslismoment 4).

Zoals je ziet zijn de gemeenteraden nog een aantal keren aan zet. Op ieder van die momenten zal GROEN inZICHT de besluitvorming in haar voordeel proberen te beïnvloeden. In dat licht zal het ook interessant zijn om te zien hoe de coalities er na de gemeenteraadsverkiezingen uit gaan zien. GROEN inZICHT zal in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen de verkiezingsprogramma’s uitpluizen en de politieke partijen vragen kleur te bekennen ten aanzien de (mogelijke) komst van een grootschalig windturbinepark.

Komen er nu wel of niet windturbines?

De belangrijke slotvraag blijft: komen die windturbines er nu wel of niet? Uiteindelijk zal zowel de landelijke, provinciale als de gemeentelijke politiek hier nog een belangrijke rol in spelen. Deels is de hierboven genoemde besluitvorming van belang en daarnaast zal ook de uitvoering van het onlangs gepubliceerde regeerakkoord nog voor verrassingen kunnen zorgen. Binnenkort gaan we wat uitgebreider in op dit regeerakkoord. Een belangrijke vraag naar de toekomst is: komen er extra subsidies voor de bouw van windturbines op land? Deze zomer gaven we in een uitgebreid opinieartikel in het Brabants Dagblad al onze mening hierover, maar het wordt spannend wat de nieuwe D66-minister Rob Jetten gaat doen.

De Rolling Stones zongen al over ‘Time is on my side’. De tijd zal ook aan onze kant kunnen staan. Hoe langer het proces duurt, des te groter is de kans dat er geen windturbines zullen verrijzen in de polder tussen Oss en ‘s-Hertogenbosch.